کد مطلب:27088 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چرا در دين اسلام براي هدايت مسلمانان، آنان را از دوزخ و عذاب آخرت ميترسانند، در صورتي كه ميتوانند با گفتن خوبيهاي بهشت، آنان را به سوي انجام عمل نيك ترغيب كنند؟ البته قبول دارم كه در اسلام از بهشت هم صحبت ميشود، اما در مقايسه با جهنم كمتر؟

1. در قرآن كريم، ابشار و انذار توأمان و با يكديگر مطرح شدهاند. به عنوان نمونه يكي از آيات مزبور ذكر ميشود: يَـََّأَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّـآ أَرْسَلْنَـَكَ شَـَهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِيرًا ;(احزاب،45) اي پيامبر9، به درستي كه ما تو را به عنوان گواه بشارت دهنده و بيم دهنده فرستاديم. در اين آيه شريفه از ميان پنج صفتي كه براي پيامبر9 ذكر شده، يك صفت به بشير بودن او، اشاره دارد.

2. دليل توأم بودن بشارت وانذار آن است كه ، نيمي از وجود انسان را علاقة جلب منفعت و نيم ديگر آن را، دفع ضرر تشكيل ميدهد; آن گاه بشارت انگيزة بخش نخست، وانذار انگيزه بخش دوم ابعاد وجودي انسان ميباشد.

3. در نگاهي ديگر، بشارت و انذار يا تشويق و تهديد، بخش مهمي از فرآيند تربيتي انسان، و نيز انگيزة فعاليتهاي اجتماعي او را تشكيل ميدهد. تشويق در برابر انجام كار نيك، سبب آمادگي بيشتر انسان در پيوستن آن ميسر شده، و نيز كيفر در قبال انجام كار بد، موجب دست برداشتن انسان از آن راه خطا ميگردد.

4. تعادل ميان اين دو ويژگي انسان; يعني جلب منفعت و دفع ضرر، و دو حالت دروني متناسب با آن ; يعني بيم و اميد، ضروري بوده، و نبايد پاية تربيتي انسان تنها بر روي يك قسمت باشد; زيرا اگر تشويق واميد از حد مجاز خود بگذرد، سبب جرئت و غفلت انسان، و چنان چه بيم و انذار بيش ازاندازه باشد، يأس و نااميدي را به دنبال خواهد داشت. درست به همين دليل است كه در قرآن كريم، بشارت و انذار، در كنار يكديگر ذكر شدهاند.

5. افزون بر ذكر توأمان بشارت وانذار در قرآن كريم، در اكثر آيات، بشارت مقدم ذكر شده است. اين، بدان جهت است كه در مجموع، رحمت خدا بر عذاب و غضب او، پيشي گرفته است; همان كه در دعاها آمده است: يا من سبقت رحمته غضبه; اي كسي كه رحمت تو، بر خشم تو، پيشي گرفته است.

6.با توجه به توضيحات مزبور، ادعاي سنگين بودن كفّه تصوير و ترسيم جهنّم در قرآن، ادعاي مورد قبولي نيست.

7. ياد مرگ كه در پرسش مطرح شده، در روايات از آن به عنوان عامل تربيتي خوبي ياد شده است كه در دوري انسان از گناه بسيار مؤثر است. اين رويكرد با بهره جويي دين اسلام، از جنبههاي اميدبخش و يادآوري نعمتها ناسازگار نيست.

براي مطالعة بيشتر ر.ك:

1. الميزان با ترجمه، ج 16، ص 515.

2. تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 17، ص 361، دار الكتب الاسلاميه.

3. مجمع البيان في تفسير القرآن7 الطبرسيي، ج 8، ص 168، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات

4. روح البيان، ج 7، ص 196.

5. تفسير الكبير، ج 25، ص 216.